هنرهای دستی و سنتی فروانی در سالهای گذشته در مازندران ازدست‌رفته و برخی از هنرها نیز متکی به وجود تنها بازماندگانش است، گلیمچه متکازین ازجمله هنرهای سنتی مازندران است که قدمتی شش‌هزارساله دارد و روستای متکازین بهشهر مهد این هنر سنتی است.
گلیمچهٔ متکازین یکی از اصیل‌ترین بافته‌های مازندران است. طول گلیمچه روستای متکازین از ۱۰۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر و عرض آن از ۶۰ تا ۹۰ سانتی‌متر متغیر است و بافندگان برای داشتن گلیمچه ای با عرض بیشتر قطعات آن را از طول (پهلو) به هم می‌دوزند.
بهشهر مهد متکازین
نام هنر: گلیمچه متکازین
قدمت: شش هزار سال قبل
زادگاه هنر: روستای متکازین بهشهر
معرفی کوتاه هنر:
گلیمچه متکازین از دست بافته‌های سنتی است که تاروپود آن از پشم و کرک است رنگ زمینه تک‌رنگ بوده که در حین بافت با روش پود گذاری مضاعف نقش اندازی می‌شود.
بیشترین کاربری: از گلیمچه به‌عنوان زیرانداز، رختخواب‌پیچ، رویهٔ کرسی، پادری و خورجین استفاده می‌کنند.
هنرمندان به نام این عرصه: زنان روستای متکازین
هنرمندان بازمانده: انسیه و فاطمه خلیلی
وضعیت فعلی این هنر در استان: هنوز زنده است
علل رکود و مهم‌ترین چالش‌های پیش روی احیا: نداشتن کاربرد در زندگی امروزی
ارائه راهکارهای حفظ و احیاء: لزوم حمایت‌های تسهیلاتی و تأمین تجهیزات مناسب
این گلیمچه توسط دستگاه‌های سنتی بافندگی که در گویش محلی به آن «چاله» می‌گویند بافته می‌شود. ساختمان چاله با اندک تفاوتی تقریباً با تمامی دستگاه‌های بافت دستی مشابه است. سراغ گلیمچه متکازین را باید از دو بانوی بازمانده این هنر دستی دریکی از روستاهای بهشهر گرفت که هنوز با عشق و علاقه، تار بر پود می‌نهند و این قالیچه سلیمانی را سرپا نگه‌داشته‌اند.
فاطمه خلیلی که سالهای سال درزمینهٔ این هنر فعالیت کرده، می‌گوید: تمامی دستگاه‌های بافندگی سنتی متکازین چوبی و شامل ورد، نورد، شانه یا دفتین، سلام‌علیکی، لنگ پاش یا پدال، ماسوره، متی، سارمخ، کارکش، کارگندله، چل، چلیچه، پشم و غیره است.
وی می‌گوید: نقشهای گلیمچهٔ متکازین کاملاً سنتی و بیشتر برگرفته از طبیعت پیرامون بافنده است و در بافت این گلیمچه نقشه کاربردی نداریم و معمولاً بافنده این کار را به‌صورت ذهنی انجام می‌دهد.
وی به نقشهای گلمیچه اشاره و اضافه می‌کند: لاله، چنگلی، چپ پیچ، خرچنگ، خشتی، دارداری، آفتاب تیر، سر، نازگل، طیاره گل، منقلی، قیچ گره، جناغی، چلیجه پر و هیلی ازجمله نقش‌هاست.
این بانوی هنرمند به کاربرد گلیمچه اشاره می‌کند و می‌گوید: روستاییان بیشتر از گلیمچه به‌عنوان زیرانداز، رختخواب‌پیچ، رویهٔ کرسی، پادری و خورجین استفاده می‌کنند.
در حال حاضر به دلیل محدود بودن رنگ، متأسفانه در خانه‌های امروزی گلیمچه ها جایگاهی ندارند، در صورتی که می‌توان با تغییر در رنگ و حتی الیاف مورداستفاده، علاوه بر صادرات از این دستباف به‌عنوان روتختی، رویهٔ مبل، کوسن، رومیزی و کیف هم استفاده کرد.
مدیرکل میراث فرهنگی مازندران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر درباره گلیمچه متکازین می‌گوید: گلیمچه متکازین از دست بافته‌های سنتی است که تاروپود آن از پشم و کرک و رنگ زمینه تک‌رنگ است که در حین بافت با روش پود گذاری مضاعف نقش اندازی می‌شود.
دلاور بزرگ نیا افزود: این نساجی سنتی با دستگاه کرچال در عرض‌های ۶۰ تا ۹۰ سانتی‌متر بافته می‌شود و دارای کاربردهایی چون روتختی، زیرانداز، سجاده، کناره و در حال حاضر برای تزیین و دکور از این هنر در منازل استفاده می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه این محصول در سال ۱۳۸۹ و ۱۳۹۲ موفق به دریافت مهر اصالت بین‌المللی یونسکو شد، افزود: این هنر با قدمت و دیرینگی در هزارجریب بهشهر در حال انجام است.
وی بابیان اینکه، آثار هنرمندان بنام انسیه خلیلی و فاطمه خلیلی در سال ۸۹ و ۹۱ در جدول مربوط به نشان مرغوبیت ملی و بین‌المللی مهر اصالت قرارگرفته‌اند یادآور شد: وضعیت فعلی گلیمچه متکازین زنده است و هنوز از بین نرفته است.
بزرگ نیا درباره دلیل رکود گلیمچه متکانی می‌گوید: مهم‌ترین چالش مدرنیته شدن زندگی اجتماعی است و برای احیاء آن باید روند عرضه محصول، حمایت‌های تجهیزاتی، فنی و مواد اولیه از هنرمندان صورت گیرد.
ان شالله مسئولین محترم روستا بیش از پیش در زنده نگهداشتن این هنر اصیل تلاش کرده و از هنرمندان این هنر حمایت کنند .
سایت خبری تحلیلی روستای متکازین تاکنون چندین بار به فراموش شدن این هنر و صنعت مهم هشدار داده و البته امیدوار است با حمایت های همه جانبه این صنعت رونق بیشتری بگیرد .
