برگزاری مراسم سوگواری یک اقدام اجتماعی بوده و باعث ابراز همدردی می گردد . اما متاسفانه این مساله در جامعه ما از مسیر درست خودش منحرف شده است .
مقدمه :
انسان موجودی اجتماعی و عاطفی است و نیاز به دیگری برای نیازهای گوناگون، امری طبیعی در ساختار نظام دنیوی به شمار می‌رود. این نیاز به ویژه در زمان‌های بحرانی و بروز مصیبت بسیار تشدید می‌شود و انسان گاه چنان به دیگری نیاز پیدا می‌کند که نوزادی به مادر. برخی‌ها با قدرت درونی خود می‌توانند شرایط بحرانی را از سر بگذرانند، ولی باز نیاز به دیگری در مقام نصرت و یاری دارند، همانند کودکی که تازه راه افتاده است. در مصیبت‌ها انسان با توجه به روحیه و رویه متفاوت خود نیازمند یاری دیگران است.
برگزاری مراسم سوگواری یک اقدام اجتماعی بوده و باعث ابراز همدردی افراد دیگر با فردی که سوگوار است شده و به فرد آرامش می‌دهد. باید گفت برگزاری مراسم برای عزیز از دست رفته اقدام مطلوبی است اما متاسفانه این مساله در جامعه ما از مسیر درست خودش منحرف شده است.
موضوع:
از نظر روایات چنین ارتباطی میان مصیبت‌زده و مرحوم، امری طبیعی و بایسته است. روایت می‌گوید: روح متوفی از ترحم و استغفاری که (بازماندگان و دوستان) برایش انجام می‌دهند خشنود می‌شود؛ همان‌طور که انسان زنده از هدیه آوردن دوستانش خوشحال می‌شود.» (قمی، عباس، سفینه‌البحار، ج۲، ص۵۵۵، ماده موت.)
در کتاب سفینه‌البحار از کتاب جامع‌الاخبار راوی از پیامبر(ص) نقل می‌کند ارواح مؤمنین هر شب جمعه اطراف خانه‌های خود می‌آیند و با صدای غمناک و گریان ندا می‌کنند، ای اهل بیت من، ای فرزندانم، ای پدر و ای مادر و ای خویشان من، به من ترحم کنید با انفاق یک درهم، یا لباسی به فقیر بپوشانید که خداوند هم لباسی بهشتی به شما می‌پوشاند. پس پیامبر گریه کرد و ما حاضرین در جلسه هم با پیامبر گریه کردیم و گریه حضرت چنان شدید بود که دیگر قدرت بر سخن گفتن نداشت و بعد از گفتار زیادی که پیامبر از نگرانی و انتظار آنها سخن گفت فرمود: ارواح با حسرت و پشیمانی، برمی‌گردند. (همان، ص۵۵۶-۵۵۷٫)
بدعت گذاری در مجالس ترحیم
مردم از دادن هزینه های سنگین مراسم ترحیم خسته شده اند، هزینه اطعام و تالار و پذیرائی به نیت میت را صرف نیازمندان و امور خیریه کنید و این روش باید نهادینه شود تا برای همیشه صاحب عزا دغدغه پذیرایی و اطعام با هزینه سنگین را نداشته باشد.
باید مراسم ترحیم را به سادگی برگزار کرد و آشنایان و دوستان به ابراز همدردی با صاحبان عزا بسنده کنند و اگر به دلایلی چون برگرداندن آرامش روحی، تصمیم به حضور بیشتر در کنار آنان دارند، نباید به خانواده مصیبت دیده این اجازه را بدهند که برای پذیرایی از آنها دچار تکلف و دردسر شود.
صاحبان عزا، هزینه اطعام متوفی را صرف امور خیریه و مستمندان و رفع حاجت نیازمندان و درماندگان و کارهای خیر کنند.
لزوم مراعات حال صاحبان عزا
متأسفانه آداب مجالس عزاداری امروزه از مسیر اصلی و اسلامی خود خارج شده و مصیبت بلکه مصیبت‌های دیگر را بر مصیبت زده تحمیل می‌کند؛ زیرا افزون بر صرف هزینه‌های سنگین برای خرید قبر و تهیه وسایل کفن و دفن، مصیبت زده باید پذیرای افرادی باشد که برای تسلای خاطر و تعزیت بر مصیبت زده وارد می‌شوند. از نظر آموزه‌های اسلام، تحمیل هزینه پذیرایی از مردم بر مصیبت‌زده، از سنت‌های غیرعقلانی است.
امام صادق(ع) در مجلس گروهی عزادار وارد شده و خطاب به آنان اظهار داشتند: پروردگار، مصیبت وارد شده بر شما را جبران فرماید، به جبران صبر و تحملتان پاداش خوبی به شما دهد و شخص متوفی را نیز در سایه رحمت خویش قرار دهد. سپس از مجلس خارج شدند. (وسائل الشیعهًْ، ج ۳، ص ۲۱۸)
این روایت بیانگر آن است که باید مراسم ترحیم را به سادگی برگزار کرد و آشنایان و دوستان به ابراز همدردی با صاحبان عزا بسنده کنند و اگر به دلایلی چون برگرداندن آرامش روحی، تصمیم به حضور بیشتر در کنار آنان دارند، نباید به خانواده مصیبت دیده این اجازه را بدهند که برای پذیرایی از آنها دچار تکلف و دردسر شود، بلکه باید تلاش کنند که در این مدت، این خانواده‌ها حتی دغدغه خورد و خوراک خویش را نیز نداشته باشند و خود اطرافیان و بستگان متکفل تهیه غذا برای مصیبت زده شوند.
امام صادق(ع) می‌فرماید: الاکل عند اهل المصیبهًْ من عمل الجاهلیهًْ و السنهًْ البعث الیهم بالطعام؛ غذا خوردن نزد مصیبت زدگان و با خرج آنان، از رفتارهای جاهلیت است و سنت پیامبر(ص) فرستادن غذا برای مصیبت‌زدگان است. (من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۸۲)
صرف هزینه اطعام در امور خیر
البته مناسب است صاحبان عزا پس از کاهش آلام روحی و روانی ناشی از مصیبت وارده، هزینه اطعامی را که در چند روز اول مصیبت، قصد انجام آن را داشتند به نیت متوفی صرف امور خیریه و مستمندان و رفع حاجت نیازمندان و درماندگان و کارهای خیر دیگر چون تهیه جهیزیه برای افرادی بی بضاعت و غیره کنند.
چنانکه اکنون در برخی شهرها مشاهده می‌شود صاحبان عزا هزینه مراسم هفتم و چهلم و سال را به نیت متوفی صرف امور خیر می‌کنند و به این ترتیب از برگزاری مراسم و آیین‌هائی که چه بسا سودی برای متوفی ندارد و اسباب زحمت آشنایان و دوستان بستگان می‌شود، پرهیز می‌کنند.
همچنین دیده شده و صاحبان عزا در برخی شهرها تنها به برگزاری مراسم ترحیم برای متوفای خود اکتفا می‌کنند و اعلام می‌دارند که هزینه اطعام و تالار و پذیرائی به نیت میت صرف نیازمندان خواهد شد. این امر، شیوه‌ای عقلانی و پسندیده و مطابق سنت پیامبر و تأکید امام صادق(ع) است و جا دارد رفته رفته این روش در همه شهرها نهادینه شود تا برای همیشه هم صاحب عزا و مصیبت، دغدغه پذیرایی و اطعام و صرف هزینه سنگین نداشته باشد و هم خدمتی باشد برای مصیبت زدگانی که وضع مالی خوبی ندارند و در کنار مصیبت خود، نگران هزینه سنگین اطعام مهمانان و آشنایان هستند
پیشنهاد:
پیشنهاد می گردد علمای روستای متکازین همت کنند و مردم را نسبت به این رسوم غلط آگاهی داده و زمینه های ساده برگزار شدن مراسم را فراهم کنند . همچنین از همه مردم و از مسئولین صندوق خیریه تقاضا دارم در جلسات سالانه شان به این موضوع بپردازند .
گردآوری کننده: سید عبدالرضا کریمی – شیفته – اسفند۹۷
نظرات تکمیلی تان را برای ما بفرستید .
